तोरणा किल्ला

तोरणा किल्ला

लेखक : आपले नाव | दिनांक : 28 मे 2025

---

तोरणा किल्ला हा महाराष्ट्रातील एक प्राचीन, भव्य आणि ऐतिहासिक दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाचा किल्ला आहे. तो पुणे जिल्ह्यात वेल्हे तालुक्यात, सह्याद्रीच्या डोंगररांगेत सुमारे ४,६०० फूट उंचीवर वसलेला आहे. या किल्ल्याचे दुसरे नाव "प्रचंडगड" असेही आहे, कारण त्याचा व्याप प्रचंड आहे. येथून दिसणाऱ्या सह्याद्रीच्या डोंगररांगा, हिरव्यागार घाटी आणि गडावरील वास्तू यामुळे तो पर्यटकांसाठी एक उत्तम पर्यटनस्थळ बनला आहे.

तोरणा किल्ला पावसाळ्यात अधिकच सुंदर दिसतो. धुक्याची चादर, डोंगरावरून पडणारे झरे, आणि थंडगार हवा पर्यटकांच्या मनाला भुरळ घालते. किल्ल्यावर जाण्याचा ट्रेक मार्ग निसर्गरम्य आणि साहसी आहे. ट्रेक दरम्यान दिसणारे डोंगर, घाटवाट, वनराई आणि डोंगरकडे खिळवून ठेवणारे दृश्य मनाला नवी ऊर्जा देतात.

या किल्ल्यावरून राजगड, सिंहगड आणि रायगड अशा इतर महत्त्वाच्या किल्ल्यांचे दर्शन होते. त्यामुळेही तोरणा किल्ला एक सामरिकदृष्ट्या महत्त्वाचा बिंदू होता. आजही इथे येणाऱ्यांना इतिहासाची साक्षात अनुभूती होते आणि छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्य स्थापनेच्या संकल्पनेचा अभिमान वाटतो

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी वयाच्या अवघ्या १६व्या वर्षी १६४३ साली हा किल्ला जिंकला आणि स्वराज्याच्या उभारणीची ही पहिली पायरी ठरली. म्हणूनच तोरणा किल्ला "स्वराज्याचा पहिला किल्ला" म्हणून ओळखला जातो. त्याच्या या ऐतिहासिक विजयामुळे शिवाजी महाराजांना आत्मविश्वास आणि प्रेरणा मिळाली आणि पुढे स्वराज्याची मोठी घडी बसवता आली. किल्ल्यावर अनेक गडद दरवाजे, बुरुज, जलतरण टाकं आणि भग्नावस्थेतील वाड्यांचे अवशेष पाहायला मिळतात, जे आपल्याला भूतकाळात घेऊन जातात.

मुख्य आकर्षण :

---

• झुंजार माची

• बुधलामाची

• कोकण दरवाजा

• मोंढा दरवाजा

• देवीच्या मंदिराचे अवशेष

• जलतरण टाकं

• प्रचंड सह्याद्री पर्वतरांगांचे विहंगम दृश्य

भेट देण्याची योग्य वेळ :

---

सप्टेंबर ते फेब्रुवारी हा काळ तोरणा किल्ला भेट देण्यासाठी उत्तम मानला जातो. पावसाळ्यात किल्ला अधिकच सुंदर दिसतो, मात्र वाटा ओल्या आणि थोड्याशा धोकादायक असतात, म्हणून काळजी घेणे आवश्यक असते.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

---