भगतसिंह – क्रांतीसाठी झुंजणारा वीर
लेखक : आपले नाव | दिनांक : 28 मे 2025
- प्रस्तावना
- भगतसिंह यांचे बालपण आणि शिक्षण
- क्रांतिकारक विचारांचा प्रभाव
- क्रांतीकारक कारवाया
- असेम्ब्ली बॉम्बस्फोट आणि अटकेनंतरचे जीवन
- भगतसिंह यांचे विचार आणि लेखन
- २३ मार्च १९३१ – बलिदानाचा दिवस
- भगतसिंह यांचा प्रभाव आणि आजची प्रेरणा
- निष्कर्ष
प्रस्तावना
प्रस्तावना भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यात अनेक थोर व्यक्तींनी आपल्या प्राणांची आहुती दिली. त्यापैकी एक उज्ज्वल नाव म्हणजे शहिद भगतसिंह. अत्यंत तरुण वयात देशासाठी जीवन अर्पण करणारा हा वीर आजही लाखो तरुणांच्या हृदयात प्रेरणास्थान आहे.
भगतसिंह यांचे बालपण आणि शिक्षण
भगतसिंह यांचा जन्म २८ सप्टेंबर १९०७ रोजी पंजाब प्रांतातील लायलपूर जिल्ह्यात (आजचे पाकिस्तानमधील फैसलाबाद) झाला. त्यांचे वडील किशनसिंग आणि काका अजितसिंह हे सुद्धा क्रांतिकारक विचारांचे होते. लहानपणापासूनच देशभक्तीचा संस्कार भगतसिंहांवर झाला.
त्यांनी शिक्षण लाहोरमध्ये घेतले. त्यांनी नॅशनल कॉलेज मध्ये प्रवेश घेतला आणि तेथेच त्यांची क्रांतिकारक विचारसरणी अधिक बळकट झाली.
क्रांतिकारक विचारांचा प्रभाव
भगतसिंह यांच्यावर लाला लजपतराय, कार्ल मार्क्स, लेनिन, आणि भगिनी निवेदिता यांसारख्या व्यक्तींच्या विचारांचा प्रभाव होता. ते हिंदुस्तान सोशलिस्ट रिपब्लिकन असोसिएशन (HSRA) या संघटनेचे सक्रिय सदस्य बनले.
क्रांतीकारक कारवाया
१९२८ मध्ये सॉंडर्सच्या हत्या प्रकरणात भगतसिंहांचा सहभाग होता. ही कारवाई लाला लजपतरायांच्या मृत्यूचा सूड घेण्यासाठी करण्यात आली होती. त्यांनी आपल्या साथीदार राजगुरु, सुखदेव यांच्यासोबत मिळून हि धाडसी कृती केली.
असेम्ब्ली बॉम्बस्फोट आणि अटकेनंतरचे जीवन
१९२९ मध्ये दिल्ली येथील केंद्रीय विधानसभेत त्यांनी बटुकेश्वर दत्त यांच्या सोबत बॉम्ब टाकला होता. मात्र या बॉम्बचा उद्देश कोणालाही मारणे नव्हता, तर इंग्रज सरकारच्या अन्यायकारक कायद्याविरोधात आवाज उठवणे होता.
या प्रकरणामुळे त्यांना अटक झाली आणि तुरुंगात त्यांची वैचारिक परिपक्वता अधिक वाढली. त्यांनी तुरुंगातून लेखन केले आणि आपले विचार देशाला पोहचवले.
भगतसिंह यांचे विचार आणि लेखन
भगतसिंह एक प्रखर विचारवंत आणि लेखकही होते. त्यांचा प्रसिद्ध लेख "मी नास्तिक का आहे?" आजही विचारप्रवृत्त करणारा आहे. त्यांनी सामाजिक समता, शोषणमुक्त समाज, आणि क्रांती या विषयांवर लिखाण केले.
२३ मार्च १९३१ – बलिदानाचा दिवस
भगतसिंह, राजगुरु आणि सुखदेव यांना २३ मार्च १९३१ रोजी लाहोरच्या तुरुंगात फासावर लटकवण्यात आले. ते केवळ २३ वर्षांचे होते. त्यांनी मृत्यूला सामोरे जाताना हसत ‘इन्कलाब जिंदाबाद’चा जयघोष केला.
भगतसिंह यांचा प्रभाव आणि आजची प्रेरणा
आजही भगतसिंह हे भारतीय तरुणांसाठी एक आदर्श आहेत. त्यांचे विचार, निर्भीडता, आणि देशभक्ती हे गुण प्रत्येक पिढीसाठी प्रेरणादायक आहेत. त्यांच्या बलिदानामुळेच देशात क्रांतीची लाट निर्माण झाली.
निष्कर्ष
भगतसिंह हे केवळ एक क्रांतिकारक नव्हते, तर ते एक विचारवंत, तत्त्वज्ञ आणि देशभक्त होते. त्यांच्या जीवनातून आपण कर्तव्य, विचारशीलता आणि बलिदान यांचे मोल शिकू शकतो. त्यांच्या कार्याची आठवण ठेवून आपणही देशासाठी काहीतरी करण्याचा संकल्प करूया.
जय हिंद! भगतसिंह अमर रहे!
भगत सिंग हे भारताचे एक थोर क्रांतिकारक, स्वातंत्र्यसैनिक आणि देशभक्त होते. त्यांनी भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. त्यांनी इंग्रजांविरुद्ध सशस्त्र संघर्षाचा मार्ग अवलंबला आणि तरुणांना स्वातंत्र्य चळवळीत भाग घेण्यासाठी प्रेरित केले.
भगत सिंग यांचा जन्म 28 सप्टेंबर 1907 रोजी पंजाब प्रांतातील (सध्याचे पाकिस्तान) लायलपूर जिल्ह्यातील बंगा गावात झाला.
भगत सिंग यांनी सुरुवातीचे शिक्षण गावातच घेतले. नंतर त्यांनी लाहोर येथील नॅशनल कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतला, जेथे त्यांनी राष्ट्रवादी विचारसरणीचे शिक्षण घेतले. ते एक बुद्धिमान विद्यार्थी होते आणि त्यांना इतिहास, समाजशास्त्र, राजकारण, आणि साहित्य यामध्ये खूप रस होता.
भगत सिंग यांनी 'हिंदुस्तान सोशलिस्ट रिपब्लिकन असोसिएशन' (HSRA) या क्रांतिकारी संघटनेत प्रवेश केला. त्यांनी क्रांतिकारी विचारसरणीचा प्रसार केला. त्यांनी लाला लाजपत राय यांच्या मृत्यूस जबाबदार असलेले ब्रिटिश पोलीस अधिकारी सँडर्स याला 1928 मध्ये लाहोरमध्ये गोळ्या घालून ठार केले.
भगत सिंग आणि बटुकेश्वर दत्त यांनी 8 एप्रिल 1929 रोजी दिल्लीतील सेंट्रल असेम्ब्लीमध्ये बॉम्ब टाकले. हा बॉम्ब प्राणघातक नव्हता. त्याचा उद्देश कोणालाही इजा करणे नव्हता, तर इंग्रज सरकारला जागं करणे व आपल्या मागण्या जनतेसमोर मांडणे हा होता. त्यांनी "इंकलाब जिंदाबाद!" अशा घोषणाही दिल्या.
आज डॉ. आंबेडकर हे केवळ दलितांचेच नाही, तर संपूर्ण भारतीय समाजाचे प्रेरणास्थान आहेत.त्यांचा जन्मदिवस (१४ एप्रिल) संपूर्ण भारतात "सामाजिक न्याय दिन" म्हणून साजरा होतोदेशभरात त्यांचे पुतळे, शाळा, विद्यापीठे उभी आहेत.अनेक युवक त्यांच्या विचारांवर चालत समाजसेवेत उतरले आहेतभारतीय लोकशाही, मानवाधिकार, स्त्री-पुरुष समता या मूल्यांचे ते प्रतीक आहेत
सँडर्स हत्येप्रकरणी आणि असेम्ब्लीमध्ये बॉम्ब फेकल्याबद्दल भगत सिंग यांना अटक करण्यात आली. त्यांनी तुरुंगात असताना ब्रिटिश अत्याचारांविरुद्ध उपोषण केले आणि कैद्यांना समान वागणूक देण्याची मागणी केली.
भगत सिंग, राजगुरू आणि सुखदेव यांना 23 मार्च 1931 रोजी लाहोरच्या तुरुंगात फाशी देण्यात आली. तेव्हा भगत सिंग केवळ 23 वर्षांचे होते.
भगत सिंग समाजवाद, समता आणि शोषणमुक्त भारताचे स्वप्न पाहत होते. ते धर्माधतेविरुद्ध होते आणि शास्त्रीय विचारसरणीचे समर्थन करत होते. त्यांनी 'मी नास्तिक का आहे?' हे प्रसिद्ध लेख लिहिले. त्यांचा ‘इंकलाब जिंदाबाद’ हा नारा आजही प्रेरणादायी मानला जातो.
भगत सिंग यांनी तरुण पिढीला प्रेरित केले, ब्रिटिश सत्तेच्या विरोधात निर्भीड आवाज उठवला आणि आपल्या बलिदानाने भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याला नवचैतन्य दिले. त्यांचे जीवन हे पराक्रम, बलिदान आणि धैर्याचे प्रतीक आहे.
भगत सिंग यांचा वारसा आजही भारतीय तरुणांना देशसेवेच्या प्रेरणेसाठी उपयोगी ठरतो. त्यांच्या विचारांवर आधारित पुस्तके, चित्रपट, कविता आणि नाटके आजही लोकांपर्यंत पोहोचतात. भारतातील अनेक ठिकाणी त्यांच्या नावाने उद्याने, रस्ते व शाळा नामांकित आहे.